Kapitalizm nedir?

Kapitalizm serbest piyasa ekonomisini savunan, üretim araçları üzerinde kişilerin bireysel olarak hak sahibi olabilmesi ve bu haklarını da kullanarak kâr elde edebilmesi gerektiğini savunan görüştür. Temel prensipleri arasında Adam Smith tarafından söylenen, ”bırakınız yapsınlar bırakınız geçsinler” anlayışı vardır.

Temel itibariyle özel hakları savunan kapitalizm özel hakları savunduğu için devletin çoğu konuda müdahil olmaması, genel olarak güvenlik ve altyapı hizmeti gibi konularda devletin müdahalelerde bulunması gerektiğini savunur. Güvenlik ve altyapı hizmetleri haricinde devletin kişilere müdahale etmemesini savunan kapitalizm bu noktada serbest piyasayı savunur. Serbest piyasa insanların ürünleri, hizmetleri istediği fiyattan satabilmesi ve istediği fiyattan alabilmesi durumudur. Görüldüğü üzere kapitalizmin savunduğu çeşitli görüşler vardır ve bunun yanında kapitalist sistemin 5 temel ilkesi mevcuttur.

Kapitalist Sistemin 5 Temel İlkesi

Kapitalizm kendi içerisinde çok önemli ve olmazsa olmaz olarak gördüğü bazı ilkelere sahiptir. Bu ilkeler şu şekilde sıralanabilir,

1-) Rekabetçi piyasa: Piyasa rekabeti, başta da belirtildiği üzere serbest piyasa ile yakından ilişkili bir konudur. Piyasa rekabeti anlayışında devlet piyasaya müdahale etmez ve firmalar birbirleriyle ürünler ve hizmetler konusunda yarışır. Söz konusu olan bu yarış fiyatlar ve ürünün kalitesi nokta sürer, yine kapitalist anlayışa göre rekabet hizmeti artırır ve fiyatları olumlu oranda etkiler. Birbirleriyle rekabet içerisinde olan kurumlar diğerini geçmek adına daha çok çalışırlar ve daha öne geçmek için fiyat politikalarında esnetmeye gidebilirler.

2-) Özel mülkiyet: Özel mülkiyet kapitalizmin çok önem verdiği konulardan birisidir. Komünist sistemde tüm üretim araçlarının devletin elinde olduğu gibi taşınmaz ve taşınır mallar da devletin elindedir. Kapitalizm bunun tam aksi olarak kişilerin istediği taşınır veya taşınmaz mülkü alabilmesini savunur. Bir kişinin istediği evi, arabayı vb. şeyleri alabilmesi ve bunlar üzerinde istediği gibi tasarruflarda bulunabilmesini savunur.

3-) Kâr amacı: Kapitalizm için en başta bahsedildiği üzere üretim araçlarını kişiler elinde bulundurabilir ve bunlar üzerinden de bir gelir oluşturabilir görüşünün savunulduğu belirtilmiştir. Kapitalizmde kâr amacı en temel ilkelerden birisidir. Kurulan bir işletmenin temel amacı kâr elde etmek ve kazancını sürekli olarak artırmaktadır. Bunu yapabilmek için de girdi maliyetlerini düşürmeli yani harcamalarını azaltmalı ve kazanç oranını artırmalıdır. Kazancı artırma noktasındaysa maliyeti azalttığı gibi ürün veya hizmetleri de verebileceği en iyi yani en yüksek fiyattan sunmasıdır.

4-) Veraset sistemi: Veraset, bir kişinin yaşamının sonlanması durumunda mallarının mirasçılarına aktarılması durumudur. Yine farklı görüşlerde kişinin ölümü durumunda mallarının devlet eline geçmesi anlayışının karşıtı olarak var olan bu görüş kişinin edindiği malların tamamıyla kendisine ait olduğunu bu yüzden belirteceği kişilere veya belirttiği kişiler yoksa aile bireyleri arasında eşit şekilde dağıtılması şeklinde yorumlanabilir.

5-) Ücretli emek/işçilik: Kapitalizmin bir diğer ilkesi ise emeğin ücret karşılığında alınabilir olması yani ücretli emek veya işçiliktir. Sermaye sahibi bireyler üretim araçlarını elinde bulundurur. Bu kesimin sayısı işçi kesimin sayısına oranla epey daha düşüktür, haliyle az sayıda sermaye sahibi yani işveren ancak birçok çalışmaya hazır ve sermayesi bulunmayan kişi vardır. Kapitalizm bu ilkesiyle işçi kesiminin emeklerini para karşılığında satın alarak kullanmayı hedefler.

Özet itibariyle kapitalist sistemin 5 temel ilkesi aslında ayrı ayrı devletin müdahalesinden uzak, bireylerin özgür bir şekilde alım-satım yapabilmesi ve haklara sahip olması görüşünü savunmaktadır.

 

Bir Cevap Yaz