İçindekiler
BORSA NEDİR? NASIL İŞLER?
Borsa, bireysel yatırımcıların büyük şirketlere ortak olmasını sağlayan bir yatırım alternatifidir. Altın, döviz, vadeli mevduat gibi diğer yatırım alternatiflerine kıyasla daha fazla getiri potansiyeline sahiptir. Ancak riski de bununla doğru orantılı olarak daha fazladır. Borsa çok hareketli bir yatırım alternatifi olduğundan işler ters gittiğinde kısa vadede ciddi kayıplara neden olabilir. Yatırım yapılacak şirketin;
- Geçmişinin sağlam olması
- Patronlarının güvenilir olması
- Sürekli karlılık oranın artıyor olması
- Sektörde ciddi riske girme ihtimalinin düşük olması
- Karlılığının piyasa değerleri ile uyumlu olması
- Finansal borcunun kontrol edilebilir bir seviye olması
- Şirket giderlerinin çok fazla olmaması gibi özelliklere sahip olmasına dikkat edilmelidir.
Riskler
- Yatırım yapılan şirketin işlerinin bozulmasından ve bu sorunun giderilememesinden kaynaklı oluşacak iflas senaryosunda yatırımcılar yatırımlarını kaybeder. Yine de şirketin borçları hissedarlara yıkılmaz. Şirketin borçları da şirketle beraber yok olur. Şirketlerin işlerinin bozulma durumunda hemen paniğe kapılıp hisse satmak yanlış bir davranış olur. Eğer bir süre sonra düzelme potansiyeli varsa bir süre beklenmelidir. Şirket tekrar karlılığını yükselttiğinde hisse alımları yapmaya devam edilebilir.
- Yatırım yapılan şirketin bulunduğu ülkenin ekonomisi de önemlidir. Ülkenin ekonomik şartları kötüye gidiyorsa borsa hisseleri de düşecektir. Bu kalıcı bir sorunsa zarara uğrayacak olunsa da ekonomi iyiye gitmeye başladığında düşen borsadan yararlanarak hisseler almak ekonomi eski haline döndüğünde değerleneceğinden akıllıca olacaktır.
Hissedar Hakları
Borsada her hisse belirli bir payı temsil eder. Kimi şirketler 1 milyon hisseye sahipken kimi şirketler 1 milyar hisseye sahip olabilir. 1milyon hisseye sahip bir şirketin hisse satımı 10.000 TL ile gerçekleşiyorsa şirketin değeri 10.000.000 TL değerindedir. Buna bağlı olarak şirketlerin finansal getiri potansiyeli de değişiklik gösterir. Bir şirket 1/1.000.000 oranında getiri potansiyeli sağlarken diğeri 2/1.000.000 oranında getiri potansiyeli sağlayabilir.
- Her şirketin yılda 1 kez genel kurul oylaması düzenleme zorunluluğu vardır. Bu kurulda hissedarlar şirketin geleceğine etki eden önemli kararlarda fikir belirtme ve oy kullanma hakkına sahiptir. Her hissedar sahip olduğu hisse ile orantılı oy hakkına sahiptir.
- Yatırım yapılan şirket iflas ederse ve şirketin elinde birtakım varlıklar kalmış ise elde edilen gelir mevcut hissedarlar arasında paylaştırılır. Buna tasfiye bakiyesine katılma hakkı denir. Ancak genelde iflas eden bir şirketin varlığı kalmaz. Böylece iflas eden şirkette yatırım sıfıra iner.
Borsada Yatırım Türleri
Pasif yatırım: Genelde endeks şeklinde büyük fonlara yatırım yaparlar ve alım satım yapmayı tercih etmezler. Pasif hissedarlar belirli aralıklarla hisse almaya odaklanmışlardır. Hisse satımı yapılmayacaksa bir hissedarın farklı şirketlerden aynı oranda hisse alıp aynı yatırımları yapması riski çok ciddi derecede azaltır.
Aktif yatırım: Ucuz hisseleri alıp değerlenince satarak tekrar ucuz hisse alımı şeklinde bir döngüyü izlerler. Borsa da yeni yatırımcılar ve ciddi anlamda zaman ayıramayacaklar için çok riskli bir yatırım biçimidir. Aktif yatırım yapmayı düşünen biri şirketin gelecek yıllardaki kar oranını iyi tahmin etmelidir. Çünkü bir şirketin hisse fiyatını gelecek yıllardaki karları belirler.
Hisse Senedi Nasıl Alınır?
Bir şirketten hisse alımı gerçekleştirmek için yatırım hesabına sahip olunmalıdır. Bu hesap banka ya da aracı kurumlardan açılabilir. Borsada işlem yapma izni sadece aracı kurumlarda olduğundan, bankalar aracı kurumlarla iş birliği yapmak zorundadır. Hesabınızı oluşturduktan sonra internetten hisse alım veya satımlarınızı yapabilirsiniz.
- Hisse saklama ile ilgili merkez kayıt kuruluşlarının aldığı sabit ücretler vardır ama bu ücretler çok düşük olduğundan genelde göz ardı edilir.
